FDA cấp phép cho thuốc điều trị ung thư có tác động trên chuyển hóa đầu tiên trong nhóm

FDA đã chấp thuận cấp phép cho thuốc enasidenib của hãng dược phẩm Agios & Celgene để điều trị bệnh bạch cầu cấp thể tủy (AML), cơ quan này cũng đang phê chuẩn cho các thuốc có tác dụng điều hòa chuyển hóa được sử dụng trong điều trị ung thư. Enasidenib (tên mã trước đây là AG-221) là chất đầu tiên trong nhóm có tác dụng ức chế enzyme isocitrate dehydrogenase 2 (IDH2) đã bị đột biến. Các enzyme IDH bình thường sẽ chuyển hóa isocitrate thành α-ketoglutarate, nhưng khi chúng bị đột biến trong các bệnh ung thư thì chúng cũng có thể chuyển α-ketoglutarate thành 2-hydroxyglutarate. Đây là một chất chuyển hóa gây ung thư, chất này có thể khiến sự biệt hóa tế bào bị khiếm khuyết thông qua làm rối loạn quá trình demethyl hóa histone.

Trong các thử nghiệm lâm sàng với enasidenib, 23% bệnh nhân được điều trị cho đáp ứng hoàn toàn hoặc đáp ứng hoàn toàn kèm sự hồi phục về mặt huyết học kéo dài trong 8.2 tháng. Các tác dụng không mong muốn thường gặp nhất bao gồm buồn nôn, nôn mữa, tiêu chảy, tăng bilirubin máu và giảm thèm ăn. Cơ quan FDA chấp thuận cấp phép cho thuốc với một cảnh báo hộp đen lưu ý về nguy cơ của hội chứng biệt hóa, là một biến chứng có thể nguy hiểm đến tính mạng có liên quan đến một số thể của bệnh AML. FDA cũng cấp phép cho một chẩn đoán đi kèm với thuốc để phát hiện các đột biến trên IDH2.

Hãng Agios đã phát hiện và nghiên cứu phát triển thuốc này trong chỉ 8 năm. Hãng này bắt đầu nghiên cứu trên các chất ức chế IDH2 vào năm 2009 và đã đưa chất khởi nguồn vào các thử nghiệm lâm sàng vào năm 2013. Mặc dù sự chấp thuận của FDA nêu bật triển vọng của các thuốc kháng ung thư có tác dụng điều hòa chuyển hóa, nhưng các nhà nghiên cứu vẫn tiếp tục cố gắng để tìm ra các đích trị liệu dễ kiểm soát khác trong các những đường chuyển hóa. Duy chỉ có một số ít các chất ứng viên điều trị ung thư có tác dụng trên chuyển hóa khác đã được đưa vào thử nghiệm trên lâm sàng. Đó  là chất ức chế IDH1 của hãng Agios đang trong giai đoạn nghiên cứu lâm sàng phase III trên bệnh AML và ung thư đường mật. Chất ức chế glutaminase 1 của hãng Calithera Biosciences với tên mã CB-839 đang trong giai đoạn nghiên cứu lâm sàng phase II đối với bệnh ưng thư tế bào thận.

Một số hãng dược phẩm bắt đầu trong lĩnh vực chuyển hóa ung thư đã chuyển hướng tập trung vào các thuốc điều hòa chuyển hóa miễn dịch có tác dụng cải thiện sự sống còn của các tế bào miễn dịch hoặc làm thay đổi tương tác giữa các tế bào ung thư và tế bào miễn dịch trong vi môi trường. Một ví dụ là epacadostat, chất ức chế  indoleamine 2,3-dioxygenase 1 (IDO1), của hãng dược phẩm Incyte hiện đang trong giai đoạn nghiên cứu lâm sàng phase III, có tác dụng kiểm soát chuyển hóa tryptophan hỗ trợ cho tác dụng của tế bào miễn dịch.

Tham khảo

1. https://www.fda.gov/Drugs/InformationOnDrugs/ApprovedDrugs/ucm569482.htm
2. A. Mullard. FDA approves first-in-class cancer metabolism drug. Nat Rev Drug Discov. 2017, 16(9), 593-593.

Tổng hợp

Trần Thái Sơn