Gel sử dụng qua đường uống – Dạng bào chế thích hợp cho trẻ em và những người khó nuốt thuốc viên

Đối với hầu hết trẻ em và thậm chí một số người lớn, việc nuốt viên thuốc khá khó khăn. Để giúp việc sử dụng thuốc đường uống trở nên dễ dàng hơn, các nhà nghiên cứu đã bào chế thành công công thức gel chứa thuốc dễ nuốt và có thể được sử dụng với nhiều loại hoạt chất khác nhau. Loại gel này ổn định mà không cần làm lạnh, rất thuận lợi cho trẻ em và cả những người lớn gặp khó khăn khi nuốt thuốc, chẳng hạn như người lớn tuổi hoặc những người bị đột quỵ.

Ưu điểm của dạng bào chế này là phương pháp bào chế đơn giản, chi phí thấp, ổn định với nhiệt, che dấu mùi vị khó chịu của thuốc, tránh nuốt thuốc viên và không cần phải pha hay phân tán với nước trước khi dùng. Trong các nghiên cứu trên động vật, có thể sử dụng gel để phân phối một số loại thuốc điều trị bệnh truyền nhiễm, với cùng liều lượng như ở thuốc viên thông thường. Nhóm nghiên cứu hiện đang lên kế hoạch thử nghiệm lâm sàng trong thời gian tới.

Vì nhiều hoạt chất có khả năng hòa tan trong nước hạn chế nên các công thức bào chế đã sử dụng các loại dầu với thể chất có thể thay đổi dưới dạng các “oleogel”. Loại gel thân dầu này có thể phân phối các hoạt chất rất kỵ nước và cũng cho phép tạo ra nhiều thể chất khác nhau cho công thức bào chế. Một số loại dầu có nguồn gốc thực vật có thể sử dụng như dầu mè, dầu hạt bông và dầu hạt lanh và có thể được kết hợp với các chất tạo gel dùng trong thực phẩm như sáp ong, sáp cám gạo để tạo ra các loại gel với nhiều thể chất khác nhau tùy thuộc vào nồng độ và loại dầu, chất tạo gel.

Để xác định loại gel cảm thấy ngon miệng nhất, nghiên cứu đã kết hợp với Sensory Spectrum, một công ty tư vấn chuyên về trải nghiệm giác quan của người tiêu dùng. Sau khi làm việc với nhóm các nhà nếm thử được đào tạo chuyên nghiệp của công ty, nhóm nghiên cứu đã nhận thấy rằng các loại gel hấp dẫn nhất bao gồm các loại gel được làm từ dầu có hương vị trung tính (chẳng hạn như dầu hạt bông) hoặc hương vị nhẹ (như dầu mè).

Nghiên cứu đã chọn thử nghiệm gel với ba loại thuốc không tan trong nước lựa chọn từ danh sách các loại thuốc cần thiết cho trẻ em của Tổ chức Y tế Thế giới: praziquantel, được sử dụng để điều trị nhiễm ký sinh trùng; lumefantrine, được sử dụng để điều trị bệnh sốt rét; và azithromycin, được sử dụng để điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn. Đối với mỗi loại thuốc đó, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng oleogel có thể phân phối một lượng thuốc với liều lượng bằng hoặc cao hơn lượng có thể được hấp thụ từ viên nén trong các thử nghiệm trên động vật. Ngoài ra, một loại thuốc hòa tan trong nước, kháng sinh moxifloxacin hydrochlorid cũng có thể được oleogel phân phối thành công.

 Hình 1: Dược động học của azithromycin từ oleogel uống và trực tràng so với viên nén trên mô hình lợn (A -viên nén, B – olegel uống, C – oleogel trực tràng)

 Thuốc được bào chế bằng cách khuấy trộn dầu và các chất hòa tan, sau đó thêm hoạt chất vào. Hỗn dịch này được đặt trong bể siêu âm khoảng 1h để hòa tan thuốc. Tiếp theo dung dịch thuốc được đặt trên một bếp điện và được làm nóng đến nhiệt độ cao hơn điểm nóng chảy của chất tạo gel từ 5-10 °C. Chất tạo gel được thêm vào công thức trong khi khuấy. Khi chất tạo gel tan chảy (5 đến 10 phút), dung dịch nóng chảy được lấy ra khỏi bếp điện và đặt ở nhiệt độ phòng để tạo gel. Nếu cần, hỗn hợp được đổ đầy vào ống tiêm hoặc vật chứa khác tùy chọn trong khi nóng chảy và sau đó được tạo gel tại chỗ.

Để bảo quản và phân phối thuốc, bao bì được thiết kế tương tự như một gói sữa chua có thể ép được, với các ngăn có thể được sử dụng để phân chia liều lượng. Điều này giúp dễ dàng cung cấp liều lượng phù hợp cho từng trẻ, tùy thuộc vào cân nặng của chúng.

 Hình 2:  Hình ảnh sản phẩm nghiên cứu đơn liều và đa liều

 Để có thể sử dụng các thuốc này ở những nơi không có sẵn tủ lạnh, nghiên cứu đã thiết kế để thuốc có thể ổn định ở 40^oC trong vài tuần và thậm chí lên đến 60^oC (nhiệt độ cao như vậy không phổ biến nhưng có thể xảy ra khi thuốc được vận chuyển bằng xe tải) trong một tuần.

Các nhà nghiên cứu đã nhận được sự chấp thuận của FDA để tiến hành thử nghiệm lâm sàng giai đoạn I đối với công thức olegel chứa azithromycin.   

Tổng hợp

ThS. Lê Thị Thanh Ngọc

Tài liệu tham khảo:

1. Kirtane A.R et al., “Development of oil-based gels as versatile drug delivery systems for pediatric applications”, Science Advances, 2022; 8 (21) DOI: 10.1126/sciadv.abm8478.
2. Massachusetts Institute of Technology, “New gels could help the medicine go down: Mixing drugs into oil-based gels could offer relief for children and adults who have trouble swallowing pills”, ScienceDaily, 27 May 2022. .