Si rô ngô giàu fructose thúc đẩy sự phát triển khối u đường ruột ở chuột

Việc tiêu thụ đồ uống có đường ngày càng tăng kéo theo số người béo phì gia tăng trên khắp thế giới, bắt đầu từ những năm 1980. Trong cùng khoảng thời gian này, tỷ lệ mắc bệnh ung thư đại trực tràng cũng tăng lên ở người trẻ và trung niên, cho thấy mối liên hệ tiềm tàng giữa việc tiêu thụ đồ uống có đường, béo phì và sự phát triển ung thư đại trực tràng. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tiêu thụ quá nhiều đồ uống có đường gây béo phì và béo phì làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng, đặc biệt là ở nam giới. Tuy nhiên, liệu việc tiêu thụ đồ uống có đường có đóng góp trực tiếp vào nguyên nhân khối u hay không vẫn chưa rõ ràng.

Tinh bột ngô là một chuỗi các phân tử đường đơn glucose nối với nhau và là nguồn gốc của đường lỏng. Những loại đường lỏng phổ biến nhất hay được sử dụng thường chứa 42% hoặc 55% đường fructose. Trong sản xuất công nghiệp, những dạng này được ký hiệu là HFCS 42 và HFCS 55. Thành phần còn lại trong đường lỏng là đường glucose và nước. Khi tinh bột ngô được phân nhỏ hoàn toàn thành các phân tử glucose, mật ngô được tạo ra. Để tạo ra siro ngô, các enzyme được thêm vào mật ngô để biến glucose thành fructose, còn được gọi là đường trái cây vì đường này thường có trong trái cây và quả mọng. Khi so sánh với mật ngô thông thường, siro ngô giàu fructose là loại đường có nhiều fructose hơn glucose. Tại Mỹ, HFCS 42 được dùng chủ yếu trong thực phẩm chế biến, bánh nướng, ngũ cốc và một số loại đồ uống. Trong khi đó HFCS 55 chủ yếu được sử dụng trong nước giải khát. Tại Việt Nam, đường lỏng sirô ngô HFCS (mã HS 17026020) là chất tạo ngọt chính trong nước giải khát. Theo số liệu của Tổng cục Hải quan Việt Nam, đường lỏng sirô ngô HFCS nhập khẩu đang có xu hướng gia tăng về khối lượng qua các năm, đa số được nhập khẩu bởi các công ty sản xuất nước giải khát. Ước tính lượng nhập khẩu đường lỏng sirô ngô cả năm 2023 là 247.200 tấn.

Trong nghiên cứu của Goncalves và cộng sự đăng tải trên tạp chí Science (2019), nhóm tác giả đã nghiên cứu tác động của việc sử dụng si rô ngô giàu fructose bằng đường uống hàng ngày ở chuột đột biến gen adenomatous polyposis coli (APC), là gen vốn có xu hướng phát triển khối u đường ruột. Kết quả cho thấy những con chuột được được cho uống siro ngô giàu fructose cho thấy sự gia tăng đáng kể về kích thước khối u và mức độ khối u mặc dù chúng không bị béo phì và mắc hội chứng chuyển hóa. Cơ chế minh chứng cho thấy siro ngô giàu fructose làm tăng nồng độ fructose và glucose tương ứng trong lòng ruột và huyết thanh, đồng thời các khối u vận chuyển cả hai loại đường này. Trong các khối u, fructose được chuyển đổi thành fructose-1-phosphate, dẫn đến kích hoạt quá trình glycolysis và tăng tổng hợp các axit béo thúc đẩy sự phát triển của khối u. Những nghiên cứu trên chuột này ủng hộ giả thuyết rằng sự kết hợp giữa glucose và fructose trong chế độ ăn uống, ngay cả ở liều vừa phải, có thể tăng cường khả năng tạo khối u. Liệu những phát hiện này có thể được ngoại suy ở người không thì đòi hỏi thêm các nghiên cứu rộng hơn.

Những phát hiện này gợi ý rằng mục tiêu điều trị của quá trình chuyển hóa fructose nên được nghiên cứu sâu hơn như một chiến lược để làm chậm sự tiến triển của ung thư đại trực tràng. Đồng thời, việc sử dụng siro ngô giàu fructose trong chế biến thực phẩm, nước uống giải khát… cần được quan sát, cân nhắc quan tâm nhiều hơn.

Link tài liệu

[1] Goncalves et al. (2019), Science 363, High-fructose corn syrup enhances intestinal tumor growth in mice, pp. 1345–1349

[2]https://sciencevietnam.com/si-ro-ngo-giau-fructose-hfcs-co-kem-an-toan-hon-cac-chat-lam-ngot-khac/

[3] https://congthuong.vn/bung-no-hien-tuong-nhap-khau-duong-long-siro-ngo-hfcs-268760.html

 

Lược dịch vào ngày 19/3/2024

Ngô Thị Thu Hằng