Triển vọng liên quan đến khả năng ức chế khối u của thuốc điều trị sốt rét Artesunat

Mặc dù là thuốc điều trị đầu tay trong phác đồ điều trị sốt rét,tuy nhiên những nghiên cứu in vitro gần đây cho rằng artesunat (ART) có hoạt tính chống tăng sinh tế bào khá tốt trên nhiều dòng tế bào như tế bào biểu mô, tế bào phổi nhỏ, thận, bạch cầu,… Điều này mở ra những hướng nghiên cứu mới về tác dụng liên quan đến ức chế tế bào ung thư của ART.

Các mô hình thử nghiệm hoạt tính ức chế tế bào ung thư  in vivo của ART  đã được tiến hành trên chuột và có thể tóm tắt một số kết quả như sau:

i.p.: đường tiêm màng bụng, , i.v.: đường tiêm tĩnh mạch

Hiện nay, một số thử nghiệm trên người đã và đang được tiến hành về tác dụng liên quan đến khả năng ức chế khối u của ART:

Một thử nghiệm lâm sàng trên 120 bệnh nhân bị bệnh ung thư phổi không tế bào nhỏ giai đoạn muộn đã cho thấy sự cải thiện đáng kể về việc kiểm soát bệnh và thời gian tiến triển sau khi sử dụng ART kết hợp với các thuốc hóa trị liệu truyền thống. ART kết hợp với vinorelbin và cisplatin đã tăng tỉ lệ sống sót lên 13% so với liệu pháp dùng vinorelbin hoặc cisplatin chuẩn mà không có tác dụng phụ nào do ART gây ra [2].

Một nghiên cứu khác đã hoàn thành ở Anh đã đánh giá hoạt tính chống ung thư và khả năng dung nạp của ART ở bệnh ung thư đại trực tràng [3]. Nghiên cứu được thực hiện ở 20 bệnh nhân trước khi được phẫu thuật với việc sử dụng ART 200mg bằng đường uống hằng ngày trong 14 ngày. Kết quả cho thấy ART có hiệu quả trên bệnh ung thư trực tràng và có khả năng dung nạp tốt [5].

Về các ca lâm sàng, có thể liệt kê các trường hợp được báo cáo như sau: một bệnh nhân nam 72 tuổi bị ung thư tế bào vảy thanh quản, ART tiêm và uống được sử dụng trong khoảng thời gian 9 tháng. Khối u đã giảm khoảng 70% sau hai tháng điều trị. Tóm lại, việc sử dụng ART trong điều trị ở bệnh nhân giúp kéo dài thời gian và tăng chất lượng cuộc sống. Ngoài ra, ART đã có hiệu quả trong việc tăng khả năng sống sót ở hai bệnh nhân với ung thư sắc tố mắt di căn trong liệu pháp điều trị kết hợp với hóa trị liệu chuẩn. Những bệnh nhân này được điều trị dựa trên nền tảng của sự y đức sau khi liệu pháp hóa trị cổ điển thất bại, mà không có bất cứ một tác dụng phụ thêm nào. Một bệnh nhân đã có đáp ứng nhất thời sau khi phối hợp ART với fotemusine và bệnh nhân thứ hai có tình trạng ổn định sau khi phối hợp ART với dacarbazine, kèm theo sự giảm tình trạng di căn đáng kể. Bệnh nhân này đã sống thêm được 47 tháng sau khi được chẩn đoán giai đoạn IV của ung thư sắc tố mắt [2].

Năm 2015, trong một nghiên cứu trên bệnh nhân 81 tuổi bị ung thư tiền liệt tuyến ở Đức, việc sử dụng bột cây thanh cao hoa vàng Artemisia annua dưới dạng đóng vào viên nang (thành phần gồm 50mg cao đậm đặc kết hợp với tri calci phosphat, cellulose vi tinh thể, silic dioxid và magnesi stearat) phối hợp với hoạt chất bacalitumid đã làm giảm đáng kể ung thư tiền liệt tuyến di căn cấp [6].

Tiếp theo các nghiên cứu trên, hiện nay, các nghiên cứu vẫn đang tiến hành trên bệnh nhân bị ung thư trực tràng giai đoạn II/III sử dụng ART 200mg đường uống một lần một ngày hoặc giả dược trong 14 ngày trước phẫu thuật nhằm đánh giá độ an toàn và hiệu quả của thuốc [7], [8].

Tài liệu tham khảo:

1. Bachmeier B., Fichtner I., Killian P. H., et al. (2011), “Development of resistance towards artesunate in MDA-MB-231 human breast cancer cells”, PloS One, 6(5), pp. e20550.
2. Bianca I., Andreia C. (2013), “Artemisinin in Cancer Therapy”, Artemisia annua – Pharmacology and Biotechnology, Aftab T., Ferreira J. F. S., Khan M. M. A.,Naeem M., Springer Berlin Heidelberg, pp. 205-228.
3. Department of Colorectal Surgery in London – UK (2010), “Phase I study of oral artesunate in colorectal cancer”, Retrieved 24/11/2016, 2016, from http://www.controlled-trials.com/ISRCTN05203252.
4. Du J. H., Zhang H. D., Ma Z. J., et al. (2010), “Artesunate induces oncosis-like cell death in vitro and has antitumor activity against pancreatic cancer xenografts in vivo”, Cancer Chemotherapy and Pharmacology, 65(5), pp. 895-902.
5. Krishna S., Ganapathi S., Ster I. C., et al. (2015), “A Randomised, Double Blind, Placebo-Controlled Pilot Study of Oral Artesunate Therapy for Colorectal Cancer”, EBioMedicine, 2(1), pp. 82-90.
6. Michaelsen F.-W., Saeed M. E. M., Schwarzkopf J., et al. (2015), “Activity of Artemisia annua and artemisinin derivatives, in prostate carcinoma”, Phytomedicine, 22(14), pp. 1223-1231.
7. St George’s – University of London (2017), “A Safety and Effectiveness Study of Pre-operative Artesunate in Stage II/III Colorectal Cancer (NeoART) (Phase II Randomised, Double Blind, Placebo Controlled Trial of Neoadjuvant Artesunate in Stage II/III Colorectal Cancer)”, Retrieved Sep 2017, 2017, from https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT02633098.
8. The 108 Military Central Hospital (2017), “Safety and Effectiveness Study of Pre-operative Artesunate in Stage II/III Colorectal Cancer (NeoART-V) (NeoART-V) (Phase II Randomised, Double Blind, Placebo Controlled Trial of Neoadjuvant Artesunate in Stage II/III Colorectal Cancer in Vietnamese Patients)”, Retrieved Sep 2017, 2017, from https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT03093129.

                                                                                                                             Tổng hợp

                                                                                                                        Hồ Hoàng Nhân