Khả năng bảo vệ lâu dài của hệ thống miễn dịch sau khi phục hồi từ COVID-19

Hiện nay, khi số người mắc SARS-CoV-2 ngày càng tăng, một câu hỏi then chốt đã được đặt ra đó là: Khả năng miễn dịch của họ đối với loại coronavirus này sau khi khỏi bệnh sẽ kéo dài bao lâu? Một nghiên cứu mới của trường Đại học Rockefeller đã đưa ra một câu trả lời đầy lạc quan cho thấy rằng những người khỏi bệnh COVID-19 được bảo vệ chống lại virus trong ít nhất sáu tháng và có thể lâu hơn nữa.

Nguồn: Internet

Phát hiện được công bố trên tạp chí Nature cung cấp bằng chứng thuyết phục cho thấy hệ thống miễn dịch có khả năng “ghi nhớ” virus và đáng chú ý là tiếp tục cải thiện chất lượng của các kháng thể ngay cả khi nhiễm trùng đã suy yếu. Các kháng thể được tạo ra nhiều tháng sau khi nhiễm trùng cho thấy khả năng ngăn chặn SARS-CoV-2 tăng lên, cũng như các phiên bản đột biến của nó như biến thể Nam Phi.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những kháng thể cải tiến này được tạo ra bởi các tế bào miễn dịch liên tục phát triển, dường như do tiếp tục tiếp xúc với tàn dư của virus ẩn trong mô ruột. Dựa trên những phát hiện này, các nhà nghiên cứu cho rằng khi bệnh nhân đã hồi phục gặp lại virus, phản ứng sẽ nhanh hơn và hiệu quả hơn, ngăn ngừa tái nhiễm.

Michel C. Nussenzweig cho biết: “Đây là một tin thực sự thú vị. Loại phản ứng miễn dịch mà chúng ta thấy ở đây có thể cung cấp khả năng bảo vệ trong một thời gian khá dài, bằng cách cho phép cơ thể phản ứng nhanh chóng và hiệu quả với virus khi tái tiếp xúc”. Giáo sư Zanvil A. Cohn và Ralph M. Steinman đồng thời là người đứng đầu Phòng thí nghiệm Miễn dịch học Phân tử, người đã theo dõi và xác định đặc điểm phản ứng kháng thể ở bệnh nhân Covid-19 kể từ những ngày đầu của đại dịch ở New York.

Các kháng thể mà cơ thể tạo ra để phản ứng với nhiễm trùng, có thể tồn tại trong huyết tương trong vài tuần hoặc vài tháng, nhưng mức độ của chúng giảm đáng kể theo thời gian. Hệ thống miễn dịch có một cách hiệu quả hơn để đối phó với mầm bệnh: thay vì sản xuất kháng thể mọi lúc, nó tạo ra các tế bào B ghi nhớ để nhận biết mầm bệnh và có thể nhanh chóng giải phóng một đợt kháng thể mới khi chúng gặp phải nó lần thứ hai.

Nhưng khả năng ghi nhớ này hoạt động tốt như thế nào còn tùy thuộc vào tác nhân gây bệnh. Để hiểu rõ về trường hợp bệnh SARS-CoV-2, Nussenzweig và các đồng nghiệp của ông đã nghiên cứu phản ứng kháng thể của 87 cá nhân tại hai thời điểm: một tháng sau khi nhiễm bệnh và sáu tháng sau đó. Đúng như dự đoán, họ phát hiện ra rằng mặc dù các kháng thể vẫn có thể phát hiện được vào thời điểm 6 tháng, nhưng số lượng của chúng đã giảm rõ rệt. Các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm cho thấy khả năng vô hiệu hóa virus của các mẫu huyết tương của những người tham gia đã giảm 5 lần.

Ngược lại, các tế bào B ghi nhớ của bệnh nhân, đặc biệt là những tế bào tạo ra kháng thể chống lại SARS-CoV-2, không giảm về số lượng và thậm chí còn tăng nhẹ trong một số trường hợp. Christian Gaebler, bác sĩ kiêm nhà miễn dịch học tại phòng thí nghiệm của Nussenzweig cho biết: “Tổng số lượng tế bào B ghi nhớ tạo ra kháng thể tấn công virus, được gọi là vùng liên kết thụ thể, vẫn giữ nguyên. Đó là tin tốt vì đó là những thứ bạn cần nếu bạn gặp phải virus một lần nữa.”

Xem xét kỹ hơn các tế bào B ghi nhớ cho thấy một điều đáng ngạc nhiên: những tế bào này đã trải qua nhiều đợt đột biến ngay cả sau khi nhiễm trùng đã giải quyết, và kết quả là các kháng thể chúng tạo ra hiệu quả hơn nhiều so với ban đầu. Các thử nghiệm sau đó trong phòng thí nghiệm cho thấy bộ kháng thể mới này có khả năng bám chặt vào virus tốt hơn và có thể nhận ra các phiên bản đột biến của nó.

Nussenzweig nói: “Chúng tôi rất ngạc nhiên khi thấy các tế bào B liên tục phát triển trong suốt thời gian này. Điều đó thường xảy ra trong các bệnh nhiễm trùng mãn tính, như HIV hoặc herpes, nơi virus tồn tại trong cơ thể. Nhưng chúng tôi không mong đợi thấy nó với SARS-CoV-2, được cho là sẽ rời khỏi cơ thể sau khi nhiễm trùng đã hết.”

SARS-CoV-2 sao chép trong một số tế bào nhất định trong phổi, cổ họng trên và ruột non, và các phần tử virus còn sót lại ẩn trong các mô này có thể thúc đẩy sự tiến hóa của các tế bào ghi nhớ. Để xem xét giả thuyết này, các nhà nghiên cứu đã hợp tác với Saurabh Mehandru, một nhà khoa học đã từng làm việc tại Rockefeller và hiện là bác sĩ tại Bệnh viện Mount Sinai, người đã kiểm tra sinh thiết mô ruột của những người đã khỏi bệnh COVID-19 trung bình ba tháng trước đó.

Ở 7 trong số 14 cá nhân được nghiên cứu, các xét nghiệm cho thấy sự hiện diện của vật liệu di truyền SARS-CoV-2 và các protein của nó trong các tế bào lót ruột. Các nhà nghiên cứu không biết liệu những virus còn sót lại này có còn lây nhiễm hay chỉ đơn giản là tàn tích của những virus đã chết. Nhóm nghiên cứu có kế hoạch nghiên cứu nhiều người hơn để hiểu rõ hơn vai trò của những tế bào miễn dịch đối với sự tiến triển của bệnh và trong khả năng miễn dịch.

Lược dịch

Hoàng Xuân Huyền Trang

Tài liệu tham khảo

Christian Gaebler, Zijun Wang, Julio C. C. Lorenzi, Frauke Muecksch et al. (2021), Evolution of antibody immunity to SARS-CoV-2. Nature, DOI: 10.1038/s41586-021-03207-w.