Thuốc viên nang điều trị HIV chỉ dùng mỗi tuần một lần

Bệnh nhân nhiễm HIV đòi hỏi một lịch trình điều trị rất nghiêm ngặt, vì vậy hiệu quả của thuốc bị giảm đáng kể do sự không tuân thủ đầy đủ. Mới đây, các nhà khoa học thuộc Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) đã nghiên cứu thành công một dạng viên nang có thể cung cấp một liều thuốc chống HIV chỉ dùng một lần mỗi tuần, giúp cho bệnh nhân dễ dàng tuân thủ điều trị.

Dạng viên nang này có cấu trúc hình sao gồm sáu khoang chứa thuốc nối với nhau ở lõi trung tâm. Lõi trung tâm được làm bằng vật liệu đàn hồi, cho phép gấp lại thành một viên nang. Các khoang chứa thuốc được cấu tạo bởi 2 loại polymer: polymer bên ngoài (polymer cấu trúc) tạo độ cứng cần thiết bảo vệ hệ cốt thuốc ở trong, polymer bên trong (polymer giải phóng) tạo hệ cốt thuốc giúp thuốc giải phóng dần dần trong suốt một tuần.  Các khoang chứa thuốc có thể gấp lại với nhau và bao ngoài bằng một lớp bao trơn tạo thành viên nang. Sau khi nuốt viên nang, các khoang chứa thuốc mở ra và dần dần giải phóng thuốc.  Khi tất cả các loại thuốc được giải phóng, viên nang sẽ phân hủy thành các thành phần nhỏ hơn để đào thải ra ngoài qua đường tiêu hóa.

Hình 1: Cấu trúc hình sao của viên nang (a) và mặt cắt khoang chứa thuốc (b)

Việc sử dụng các polymer giải phóng khác nhau tạo cốt cho các loại thuốc có thể  thiết kế nên một viên nang giải phóng các loại thuốc với những tỷ lệ khác nhau. Ví dụ trong nghiên cứu này, các nhà khoa học đã dùng Elastollan®1185 để làm lõi đàn hồi, Elastollan®R6000 để làm polymer cấu trúc và sử dụng 3 loại polymer giải phóng là poly(sebacic anhydride), poly(adipic anhydride), poly(ethylene glycol). Nghiên cứu ở lợn cho thấy viên nang có thể lưu trú ở dạ dày và giải phóng ba loại thuốc 3 loại thuốc điều trị HIV khác nhau là dolutegravir, rilpivirine và cabotegravir trong một tuần.

Hình 2. Hình minh họa tỷ lệ giải phóng các thuốc khác nhau trong viên nang

Kết hợp nghiên cứu với Viện mô hình bệnh tật ở Bellevue, Washington, các nhà khoa học đã dự đoán tác động của thuốc hàng tuần đối với việc phòng ngừa nhiễm HIV. Các tính toán đã chỉ ra rằng từ liều hàng ngày đến hàng tuần có thể cải thiện hiệu quả điều trị dự phòng HIV khoảng 20%. Khi con số này được lồng ghép vào mô hình lây truyền HIV ở Nam Phi thì cho thấy có thể ngăn ngừa được 200.000 đến 800.000 ca nhiễm mới trong vòng 20 năm tới. Do đó hệ thống phân phối thuốc mới này không chỉ cải thiện sự tuân thủ của bệnh nhân đối với lịch trình điều trị mà còn có thể sử dụng cho những người có nguy cơ nhiễm HIV để dự phòng.

Nghiên cứu này đang được tiến hành thử nghiệm lâm sàng. Ngoài ra, các nhà khoa học cũng đang nghiên cứu ứng dụng công nghệ bào chế này vào các bệnh khác đòi hỏi dùng thuốc dài ngày và phát triển nghiên cứu để viên nang có thể lưu lại trong cơ thể với thời gian dài hơn.

Tổng hợp

ThS. Lê Thị Thanh Ngọc

Tài liệu tham khảo:

1. Kirtane A.R. et al. (2018), Development of an oral once-weekly drug delivery system for HIV antiretroviral therapy, Nature communication 9.

2. Massachusetts Institute of Technology, New drug capsule may allow weekly HIV treatment: Replacing daily pills with a weekly regimen could help patients stick to their dosing schedule, ScienceDaily, 9 January 2018.

https://www.sciencedaily.com/releases/2018/01/180109153443.htm