Vi khuẩn đường ruột – liệu pháp mới để ngăn ngừa và đẩy lùi bệnh dị ứng thức ăn

Trung bình cứ sau ba phút, có một bệnh nhân được đưa đến phòng cấp cứu ở Hoa Kỳ vì lí do dị ứng liên quan đến thức ăn. Hiện tại, cách duy nhất để ngăn chặn dị ứng là những người bị dị ứng thực phẩm tránh hoàn toàn thực phẩm mà họ bị dị ứng. Vì vậy, các nhà nghiên cứu đang tích cực tìm kiếm phương pháp điều trị mới để ngăn ngừa hoặc đẩy lùi dị ứng thực phẩm ở bệnh nhân.

Những hiểu biết gần đây về microbiome – một hệ sinh thái phức tạp của nhiều loại vi sinh vật sống trong ruột và các phần khác cơ thể – đã gợi ý rằng một hệ vi sinh vật đường ruột thay đổi có thể đóng vai trò then chốt trong sự phát triển của bệnh dị ứng thực phẩm. Một nghiên cứu mới, dẫn đầu bởi các nhà điều tra từ bệnh viện Brigham và Women, và bệnh viện nhi Boston, xác định loài vi khuẩn trong ruột trẻ sơ sinh giúp bảo vệ cơ thể chống dị ứng thực phẩm, đồng thời tìm ra những thay đổi liên quan đến sự phát triển của bệnh dị ứng thực phẩm và các đáp ứng miễn dịch đã bị biến đổi.

Hình 1: Hình ảnh vi khuẩn đường ruột

Trong các nghiên cứu tiền lâm sàng trên mô hình chuột bị dị ứng thực phẩm, nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra rằng công thức dùng đường uống có bổ sung năm hoặc sáu loài vi khuẩn được tìm thấy trong ruột người giúp bảo vệ chống lại bệnh dị ứng thực phẩm và đẩy lùi bệnh được thiết lập bằng cách củng cố khả năng chống dị ứng thực phẩm. Kết quả của nhóm được công bố trên tạp chí Nature Medicine.  

Nhóm nghiên cứu đã tiến hành nghiên cứu ở trên cả người và mô hình tiền lâm sàng để tìm hiểu các loài vi khuẩn chủ yếu liên quan đến dị ứng thực phẩm. Nhóm nghiên cứu đã liên tục thu thập các mẫu phân sau 4 đến 6 tháng từ 56 trẻ bị dị ứng thực phẩm, và đã tìm thấy nhiều điểm khác biệt khi so sánh hệ vi sinh vật đường ruột (microbiota) của chúng với 98 trẻ không bị dị ứng thực phẩm. Các mẫu hệ vi sinh vật đường ruột trong phân từ trẻ sơ sinh có hoặc không có dị ứng thực phẩm đã được cấy vào những con chuột nhạy cảm với trứng. Những con chuột nhận được microbiota từ các trẻ không bị dị ứng được bảo vệ chống dị ứng do trứng nhiều hơn những con nhận được microbiota từ trẻ sơ sinh bị dị ứng thực phẩm.

Sử dụng phương pháp tính toán, các nhà nghiên cứu đã phân tích sự khác biệt về vi khuẩn ở trẻ em bị dị ứng thực phẩm so với những trẻ không bị dị ứng để xác định vi khuẩn liên quan đến bảo vệ hoặc dị ứng thực phẩm ở bệnh nhân. Nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm xem liệu sử dụng vi khuẩn có tác dụng bảo vệ bằng đường uống cho chuột có thể ngăn ngừa sự phát triển của dị ứng thực phẩm hay không. Họ đã phát triển hai nhóm vi khuẩn bảo vệ. Hai nhóm riêng biệt gồm năm hoặc sáu loài vi khuẩn có nguồn gốc từ ruột người thuộc loài Clostridiales hoặc Bacteroidetes có thể ngăn chặn dị ứng thực phẩm trong mô hình chuột, bảo vệ chuột và giữ cho chúng không bị dị ứng do trứng. Trong khi đó, các loài vi khuẩn khác không có tác dụng bảo vệ.

“Rất khó để nghiên cứu tất cả các vi khuẩn trong ruột và hiểu được những gì chúng tác động trong bệnh dị ứng thực phẩm, nhưng bằng cách sử dụng các phương pháp tính toán, chúng tôi đã có thể thu hẹp vào một nhóm vi khuẩn cụ thể có liên quan đến tác dụng bảo vệ. Việc có thể đi sâu từ hàng trăm loài vi sinh vật xuống chỉ còn năm hoặc sáu có ý nghĩa đối với phương pháp trị liệu và, từ góc độ khoa học cơ bản, chúng ta có thể bắt đầu tìm hiểu làm thế nào những vi khuẩn cụ thể này có tác dụng bảo vệ” đồng tác giả Georg Gerber cho hay.

Để hiểu làm thế nào các loài vi khuẩn có thể ảnh hưởng đến tính nhạy cảm của bệnh dị ứng thực phẩm, nhóm nghiên cứu cũng đã xem xét các thay đổi miễn dịch ở trẻ sơ sinh và chuột. Họ phát hiện ra rằng chủng Clostridiales và Bacteroidetes nhắm vào con đường miễn dịch đó là kích thích tế bào T điều tiết cụ thể như thay đổi hoạt động của chúng nhằm thúc đẩy phản ứng dung nạp thay vì phản ứng dị ứng. Những tác dụng này đã được tìm thấy cả trong các mô hình tiền lâm sàng và ở trẻ sơ sinh.

Liệu pháp vi khuẩn này thay đổi hệ thống của hệ miễn dịch theo kiểu độc lập với chất gây dị ứng, có khả năng điều trị rộng rãi dị ứng thực phẩm thay vì bớt mẫn cảm với một cá nhân bị dị ứng cụ thể.

Bry và Gerber, cùng với tác giả chính Talal Chatilav ở bệnh viện nhi Boston, là những người sáng lập và có cổ đông trong ConsortiaTX là một công ty đang phát triển một sản phẩm trị liệu sinh học cho con người (CTX-944). ConsortiaTX đang chuẩn bị cho thử nghiệm lâm sàng pha 1b đối với sản phẩm của mình trong điều trị bệnh dị ứng thực phẩm ở trẻ em, sau đó mở rộng sang các bệnh dị ứng khác. ConsortiaTX đã có được giấy phép bảo hộ độc quyền toàn cầu đối với tài sản trí tuệ liên quan đến những khám phá về vi sinh vật được công bố trên báo Nature Medicine.

Lược dịch

Lê Hoàng Hảo

Tài liệu tham khảo:

1. https://www.sciencedaily.com/releases/2019/06/190624111545.htm (Trích ngày 04/07/2019)