Bổ sung vitamin D và dầu cá làm giảm nguy cơ mắc các bệnh tự miễn

Rối loạn tự miễn dịch là tình trạng mãn tính trong đó cơ thể hình thành phản ứng miễn dịch viêm tự phát mặc dù không có biểu hiện nhiễm trùng. Ví dụ về các tình trạng tự miễn dịch bao gồm: bệnh tuyến giáp tự miễn, bệnh tiểu đường type 1, bệnh viêm ruột, bệnh đa xơ cứng, bệnh vẩy nến, viêm khớp dạng thấp (RA). Tình trạng tự miễn dịch là loại bệnh phổ biến thứ ba trong thế giới công nghiệp hóa, và là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở phụ nữ.

Vì hiện tại không có cách chữa trị và một người chỉ có thể kiểm soát các triệu chứng, những tình trạng này đi kèm với các tác động xã hội lớn. Một số nghiên cứu cho thấy rằng ở Hoa Kỳ, người Mỹ bản địa và người da đen có nguy cơ mắc các bệnh tự miễn dịch cao hơn một cách tương xứng so với người da trắng.

Trong một nghiên cứu gần đây, các nhà nghiên cứu từ Boston, Hoa Kỳ đã điều tra mối liên hệ giữa vitamin D và các chất bổ sung axit béo omega-3 và sự khởi phát của bệnh tự miễn trong một thử nghiệm có đối chứng giả dược.

Họ phát hiện ra rằng bổ sung vitamin D giúp giảm 22% tỷ lệ phát triển bệnh tự miễn. Ngoài ra, bổ sung axit béo omega-3 giúp giảm 15% nguy cơ mắc bệnh tự miễn, mặc dù những kết quả này không có ý nghĩa thống kê.

“Các bệnh tự miễn dịch là một nhóm gồm hơn 80 bệnh liên quan khác nhau, tỷ lệ hiện mắc và tác động đến sức khỏe của chúng tăng lên theo tuổi tác,” Karen Harte Costenbader, MD, giáo sư y khoa tại Bệnh viện Brigham and Women’s ở Boston và là tác giả chính của nghiên cứu nói. “Đây là bằng chứng trực tiếp đầu tiên cho thấy chúng ta có thể làm gì đó để ngăn ngừa chúng ở người lớn tuổi.”

Nghiên cứu xuất hiện trên tạp chí BMJ

Thử nghiệm lâm sàng được thực hiện trên 25.871 người tham gia từ khắp Hoa Kỳ trong Thử nghiệm Vitamin D và Omega-3 (VITAL) của họ. Khi bắt đầu thử nghiệm, 51% người tham gia là phụ nữ từ 55 tuổi trở lên, trong khi phần còn lại là nam giới từ 50 tuổi trở lên.

Không ai trong số những người tham gia có tiền sử mắc các bệnh như ung thư, bệnh tim mạch hoặc suy thận và tất cả đều nhận được hướng dẫn hạn chế sử dụng vitamin D từ các nguồn bên ngoài xuống không quá 800 đơn vị quốc tế (IU) mỗi ngày và không ăn cá bổ sung dầu.

Sau khi đăng ký, các nhà nghiên cứu chia ngẫu nhiên những người tham gia thành hai nhóm điều trị. Những người tham gia nhận được 2.000 IU vitamin D hàng ngày và một viên nang dầu cá 1 g – cả hai đều bổ sung – hoặc giả dược. Giả dược chứa dầu đậu nành hoặc dầu ô liu.

Những người tham gia cũng điền vào bảng câu hỏi lúc ban đầu để xác định các yếu tố lối sống, chẳng hạn như sử dụng bổ sung vitamin D và lượng cá và sữa. Hằng năm, các nhà khoa học thu thập các thông tin về chẩn đoán bệnh mới, bổ sung tuân thủ, tác dụng phụ tiềm ẩn của phương pháp điều trị, các yếu tố nguy cơ ung thư và bệnh tim mạch. Các nhà nghiên cứu đã theo dõi những người tham gia trong 5 năm.

Các xét nghiệm máu chứng minh rằng sau 1 năm, mức 25-hydroxyvitamin D tăng 40% so với ban đầu ở những người dùng vitamin D. Ngược lại, ở nhóm dùng giả dược, những thay đổi là rất ít. Các tác giả nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng những người bổ sung omega-3 có lượng omega-3 cao hơn 54,7% trong máu, trong khi những người ở nhóm dùng giả dược chỉ có 2% nhiều hơn.

Những người tham gia vào nhóm bổ sung vitamin D – cho dù họ có dùng dầu cá hay không – ít có nguy cơ mắc bệnh tự miễn dịch hơn 22% so với những người trong nhóm dùng giả dược vitamin D.

Trong khi đó, những người trong nhóm bổ sung dầu cá – bất kể họ cũng đang bổ sung vitamin D – ít có nguy cơ mắc bệnh tự miễn hơn 15% so với những người trong nhóm dùng giả dược dùng dầu cá. Sau khi kiểm soát các yếu tố khác, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng mối quan hệ này không đáng kể.

Tuy nhiên, họ nói thêm rằng nếu bao gồm các trường hợp có khả năng mắc bệnh tự miễn dịch, thì việc bổ sung axit béo omega-3 sẽ giảm nguy cơ mắc bệnh xuống 18%.

Hơn nữa, các nhà nghiên cứu quan sát thấy rằng việc tuân thủ lâu hơn với các chất bổ sung dẫn đến những lợi ích lớn hơn. Trong 3 năm thử nghiệm vừa qua, họ phát hiện ra rằng bổ sung vitamin D dẫn đến ít hơn 39% các tình trạng tự miễn dịch được xác nhận so với nhóm dùng giả dược. Họ cũng lưu ý mối liên hệ giữa việc bổ sung dầu cá và khả năng ít hơn 10%.

Kết hợp lại với nhau, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy mối liên quan giữa việc bổ sung cả vitamin D và axit béo omega-3 và nguy cơ phát triển bệnh tự miễn dịch thấp hơn 30% khi so sánh với giả dược.

Cơ chế sinh học

Các tác giả nghiên cứu cho biết có nhiều cơ chế sinh học có thể giải thích kết quả của chúng.

Tiến sĩ Costenbader cho biết: “Vitamin D hoạt hóa đi vào nhân và liên kết với thụ thể vitamin D, điều chỉnh một loạt các gen đáp ứng với vitamin D, nhiều gen liên quan đến cả chức năng hệ thống miễn dịch bẩm sinh và thích ứng,” Tiến sĩ Costenbader cho biết. “Có rất nhiều hoạt động điều hòa miễn dịch nổi tiếng của vitamin D, bao gồm các tác dụng có lợi cho tế bào lympho B và T, đại thực bào, bạch cầu đơn nhân, tế bào đuôi gai, v.v.”

“Tương tự như vậy đối với các axit béo omega-3 biển (dầu cá), có nhiều cơ chế chống viêm và ‘phân giải’ nổi tiếng, bao gồm điều hòa giảm các chất trung gian gây viêm, chẳng hạn như prostaglandin và leukotrienes, và điều chỉnh ‘các chất trung gian phân giải chuyên biệt’, bao gồm protectin, maresin và lipoxin”cô nói thêm.

Các nhà nghiên cứu kết luận rằng bổ sung vitamin D và dầu cá theo thời gian có thể làm giảm tỷ lệ mắc bệnh tự miễn dịch. Họ cũng lưu ý rằng nghiên cứu của họ có một số hạn chế. Khi họ chủ yếu đánh giá người lớn tuổi, họ nói rằng những phát hiện của họ có thể không khái quát được đối với những người trẻ tuổi.

Khi được hỏi về việc sử dụng tiềm năng của nghiên cứu này để cung cấp thông tin về sức khỏe cộng đồng, Tiến sĩ Costenbader nói: “Tôi nghĩ mọi người nên nói chuyện với bác sĩ của họ trước khi bắt đầu sử dụng các chất bổ sung này, vì có thể có tương tác với các loại thuốc hoặc tình trạng sức khỏe khác, chẳng hạn như sỏi thận đối với vitamin D hoặc nguy cơ chảy máu quá mức đối với dầu cá nếu dùng thuốc chống đông máu và bổ sung với con dấu an toàn nên được lựa chọn. ”

“Điều đó đang được nói, ở các liều được nghiên cứu trong VITAL, chúng tôi không thấy các tác dụng ngoại ý quá mức, và các liều được dung nạp rất tốt và dẫn đến giảm các bệnh tự miễn trong 5,3 năm theo dõi ngẫu nhiên. Chúng tôi đang tiếp tục theo dõi những người trong cuộc thử nghiệm, và hy vọng sẽ có thêm thông tin về việc ai được lợi nhiều nhất, những căn bệnh nào, v.v. ”, bà kết luận.

Lược dịch

Nguyễn Hữu Tiến

1. Hahn, J., Cook, N. R., Alexander, E. K., Friedman, S., Walter, J., Bubes, V., … & Costenbader, K. H. (2022). Vitamin D and marine omega 3 fatty acid supplementation and incident autoimmune disease: VITAL randomized controlled trial. bmj, 376.
2. https://www.medicalnewstoday.com/articles/vitamin-d-and-fish-oil-supplements-reduce-risk-of-autoimmune-conditions